Każdy układ instalacji elektrycznej budownictwa mieszkalnego, przemysłowego czy użytkowego składa się z urządzeń umożliwiających sprawny i bezpieczny rozdział energii elektrycznej na poszczególne obwody, a także zabezpieczenie ich funkcjonowania. Takim urządzeniem są rozdzielnice elektryczne. Jakie są ich rodzaje, wyposażenie i konstrukcje?
Rodzaje rozdzielnic elektrycznych
Rozdzielnice elektryczne możemy podzielić na podstawie kilku kategorii. Najważniejszą z nich jest ich napięcie robocze. Na tej podstawie rozróżnia się przede wszystkim rozdzielnice nN (niskiego napięcia) i SN (średniego napięcia). Rozdzielnice niskiego napięcia to najpowszechniejsza grupa rozdzielnic wykorzystywana do przesyłu, zabezpieczania i rozdziału prądów o niskich i najniższych napięciach. Rozdzielnice SN wykorzystuje się głównie do rozdziału oraz przesyłu energii elektrycznych w obrębie dużych zakładów przemysłowych i w rozdzielniach elektrycznych. W artykule skupimy się na rozdzielnicach nN.
Klasyfikacja rozdzielnic niskiego napięcia
Klasyfikację rozdzielnic niskiego napięcia możemy podzielić ze względu na rodzaj urządzeń oraz ich konstrukcję, która warunkuje funkcjonalność oraz możliwości zlokalizowania rozdzielnicy w obrębie obiektu.
Przeznaczenie i miejsce zastosowania rozdzielnic
Pod względem przeznaczenia i miejsca zastosowania rozdzielnice niskiego napięcia można podzielić na:
- mieszkaniowe,
- przemysłowe,
- energetyczno-dystrybucyjne,
- budowlane i słupowe.
Dodatkowo pod względem funkcji, jaką pełnią rozdzielnice w sieci dystrybucyjnej można podzielić je na rozdzielnice manerwowo-stycznikowe, oddziałowe i główne.
Kryteria doboru rozdzielnic
Rozdzielnice elektryczne dobiera się na podstawie:
- ceny,
- bezpieczeństwa i komfortu obsługi,
- funkcjonalności,
- jakości wykonania,
- odporności na czynniki zewnętrzne,
- łatwości montażu, modernizacji i rozbudowy,
- gabarytów.
Konstrukcja rozdzielnic
O ile rozdzielnie SN występują głównie w konstrukcji szafowej, o tyle rozdzielnice nN mogą być wykonane w konstrukcji tablicowej, skrzynkowej i szafowej. Obecnie na rynku spotkać można wiele różnorodnych konstrukcji rozdzielnic elektrycznych wykonywanych zgodnie z Polskimi Normami.
Rozdzielnice tablicowe
Są to najmniejsze konstrukcyjnie rozdzielnice przystosowane do przesyłania prądów o niewielkim napięciu i natężeniu nieprzekraczającym 100 A. Rozdzielnice te zwykle stosuje się w budownictwie mieszkalnym i komercyjnym, a także w budynkach użyteczności publicznej. Rozdzielnice tego typu składają się z tablicy – zwykle o konstrukcji modułowej, w której na specjalnych szynach DIN montowane są aparaty elektryczne, takie jak m.in.: wyłączniki różnicowo-prądowe, bezpieczniki, liczniki czy wyłączniki. Aparaty mogą być połączone przewodami o przekroju żył nie mniejszym niż 2,5 mm2. Tablice kotwione są w ścianie i zwykle montowane we wnęce lub zamykanej skrzynce, która ogranicza dostęp niepowołanych osób do zamontowanych w nich aparatów elektrycznych. Nowoczesne tablicowe rozdzielnice niskiego napięcia wykonywane są z materiałów niepalnych i wyposażane są w systemy osłon zacisków, a także efektywne wyłączniki instalacyjne.
Rozdzielnice skrzynkowe
Ten rodzaj rozdzielnic konstruowany jest na prądy o większych natężeniach i napięciach. Zwykle stosowane są do dystrybucji, rozdziału i zabezpieczania obwodów w obiektach przemysłowych, stacjach elektroenergetycznych i dużych budynkach użyteczności publicznej. Zapewniają one prostą konstrukcję, większą łatwość i bezpieczeństwo eksploatacji, obsługi i konserwacji, a także znaczną możliwość rozbudowy. Rozdzielnice skrzynkowe są bardziej odporne na czynniki środowiskowe i uszkodzenia mechaniczne i mogą być stosowane w pomieszczeniach, do których dostęp mają osoby postronne.
Rozdzielnice skrzynkowe wyposażone są w aparaturę elektryczną montowaną za pomocą klinów lub śrub do metalowej ramy będącej stałą częścią rozdzielnicy. Skrzynie wykonywane są z tworzyw sztucznych lub blachy. Na rynku spotkać można zarówno puste rozdzielnice do samodzielnej adaptacji, jak i urządzenia wyposażone w aparaty elektryczne. Rozdzielnice skrzynkowe mogą z powodzeniem być wykorzystywane na zewnątrz, dlatego też ich stopień ochrony IP musi być równy lub większy od IP 65.
Rozdzielnice szafowe
Są to największe rozdzielnice niskiego napięcia, w których płyną prądy o największych napięciach i natężeniach – nawet do kilku tys. amperów. Rozdzielnice szafowe mogą być mocowane do ściany lub wolnostojące i umożliwiają łączenie z pozostałymi szafami. Pod względem konstrukcyjnym wyróżnia się rozdzielnice bezszkieletowe i szkieletowe. Ich podział może być także przeprowadzony na podstawie ich członowości: jedno- i dwuczłonowe oraz przedziałowości: jedno- i wieloprzedziałowe.
Konstrukcja rozdzielnic szafowych bezszkieletowych składa się z szafy, która stanowi podstawę montażu aparatury. W wersjach rozdzielnic szafowych dwuczłonowych aparatura elektryczna montowana jest na wysuwanych wózkach lub szufladkach albo na łącznikach wtykowych. Z kolei w rozdzielnicach jednoczłonowych aparatura montowana jest na stałe.
